Granice wolności w wychowaniu
Wszyscy ludzie, młodzi i starsi odczuwają potrzebę wolności. Coraz bardziej upowszechnia się świadomość tego, że absolutna wolność bez granic nie jest możliwa.
Definicja wolności:
- możliwość podejmowania decyzji i postępowania zgodnie z przyjętym systemem wartości i światopoglądem.
Wolność działania jest ograniczona istnieniem wielu możliwych rozwiązań danego problemu. Im lepiej człowiek zna wszelkie prawidłowości istniejące w przyrodzie i w życiu społecznym, tym lepsza jest jego wolność wyboru działania, człowiek wówczas czuje się bardziej wolny.
Wolność człowieka nie jest więc zależna od własnego „widzimisię”, ale zawsze w pewnym stopniu od czynników obiektywnych. Mimo tych ograniczeń, człowiek ma tak dużo możliwości wyboru, że jego działania mogą być: albo pożyteczne dla niego i społeczeństwa, albo szkodliwe dla innych ludzi lub krzywdzące samego siebie.
W stosunku do wolnościowych dążeń uczniów, nauczyciele i rodzice powinni z jednej strony rozwijać ich samodzielność, aktywność i pomysłowość, z drugiej zaś wdrażać do ograniczania ich niektórych działań. Przede wszystkim tych, które szkodzą innym i sobie.
Sama wiedza w podejmowaniu właściwych decyzji nie wystarczy. Ktoś np. wie, że palenie papierosów szkodzi zdrowiu a jednak pali. Wie, że nadmiar alkoholu powoduje zgubne skutki a jednak nie raz można zaobserwować nadużywających trunków. Młodzi ludzie wiedzą, że narkotyki to śmierć a jednak sięgają po nie. I wreszcie nieraz chłopak wie, na czym polega miłość, a jednak dąży do tego, by pójść z dziewczyną do łóżka.
Aby wiedza była podstawą wyboru pożytecznego działania, musi być połączona z przekonaniem, ze świadomością, że tak właśnie należy postąpić, że to jest właściwy wybór. Emocjonalny stosunek człowieka do posiadanej wiedzy decyduje o tym, że dana wartość moralna staje się wartością człowieka.
Przekonania człowieka mogą być dobre albo złe. Działania człowieka zgodne z jego pozytywnymi przekonaniami – to pierwsza granica wolności.
Zdarza się czasem, że człowiek o pozytywnych przekonaniach, pod wpływem chwili postąpi niewłaściwie i tego żałuje.
Człowiek wolny działa w granicach rozsądku i z rozmysłem. Jeśli jego wybory i zachowanie zależą od chwili, czy sytuacji przypadkowych, to nie jest on właściwie wolnym człowiekiem. Rządzi nim przypadek, nie rozsądek.
W szkole przypadkowych okoliczności jest wiele. W szkole istnieje regulamin, akceptacja Dyrekcji, wychowawcy i nauczycieli i w tych granicach uczeń może czuć się wolny. Podobnie w domu rodzinnym.
Problem wolności, to również problem dorosłych ludzi. Wychowywać wolnego człowieka to przede wszystkim samemu być wolnym i dawać tego świadectwo.
Wychowywać wolnego człowieka to szanować innych ludzi i wymagać dla nich i dla siebie szacunku.
Jak dążyć do samorealizacji
Po zaobserwowaniu cech ludzi samorealizujących się, ludzi szczęśliwych z natury, Abraham Maslow zaproponował następujące kroki, które prowadzą do szczęśliwego i pełniejszego życia:
Spróbuj przeżyć coś nowego i przynajmniej przez jakiś czas wykonuj różne prace w zupełnie inny sposób niż robiłeś to do tej pory.
Kiedy oceniasz własne doświadczenia, słuchaj uważnie swych prawdziwych przyjaciół. Bez sprawdzenia jakichś poglądów, nie powtarzaj ich i nie daj się im podporządkować.
Unikaj pozorów i gier w kontaktach z ludźmi.
Naucz się wyrażania własnych poglądów.
Nie ukrywaj się za plecami innych ludzi. Weź całkowitą odpowiedzialność za to co robisz.
Wykonuj solidnie wszystko, czego się podjąłeś.
Wyrabiaj w sobie pozytywny stosunek do ludzi, których spotykasz.
Spróbuj uświadomić sobie i wyeliminować postawę defensywną w stosunkach z innymi. Np. kiedy ktoś wygłasza poglądy przeciwne do Twoich, zmuś się i słuchaj – może czegoś się nauczysz , a może Ty przedstawiając spokojnie swoje stanowisko nauczysz czegoś innych?
Z pewnością nie można się zmienić (nie da się tego zrealizować) w ciągu jednej nocy ale przestrzegając systematycznie powyższych zasad, możesz stopniowo dokonać pozytywnych zmian i poczuć się bardziej wolny.